Wrocław, 29.01.2022

PRZEKolorowe czasopismo

Nie ma, co ukrywać, że druga połowa XX wieku była dla Polski ciężka na każdej płaszczyźnie, włącznie z tą kulturową. Została ona poddana komunistycznej ideologii, trudno było o jej rozwój, mimo wszystko Polacy starali się ją pchać do przodu i walczyć z nałożoną cenzurą.

ało jest pozycji prasowych, które bez cienia wątpliwości możemy nazwać tymi kultowymi, jednakże ‘’Przekrój’’ na pewno do nich należy. W końcu ma już prawie 77lat! Pierwszy numer ukazał się 15 kwietnia

M

1945r., niecały miesiąc przed oficjalnym zakończeniem II wojny światowej. Początkowo był wydawany przez Presspublica, od 2002 roku przez szwajcarski koncern Edipresse Polska, który w 2009 sprzedał go Grzegorzowi Hajdarowiczowi. W październiku 2013 r. nowym właścicielem tygodnika „Przekrój”, został fotograf Tomasz Niewiadomski, natomiast ostatni numer został wydany przez Gremi Media w 2013 roku. Do tego czasu ukazywał się w kioskach co tydzień, a po 3-letniej przerwie od publikacji (2013-2016), kiedy to wcześniej wspomniany przedsiębiorca, Tomasz Niewiadomski stał się redaktorem naczelnym (oraz właścicielem), wydawany jest po dziś dzień jako kwartalnik. Pomimo ponad 3,5 tysiąca numerów i upływu wielu lat, wciąż cieszy się popularnością, czytelnicy chętnie wracają do niego. Niektórzy ze względu na sentyment, inni po prostu dla zaczerpnięcia wiedzy z zakresu społeczno-kulturalnego.

Okładka ''Przekroju'' z 2016.

Archiwum czasopisma.

Założyciel ‘’Przekroju’’ często powtarzał, że ‘’jest to jedyne takie pismo na osiemset milionów Słowian’’. Ciężko się z tym nie zgodzić, przynajmniej odnosząc się do czasów PRL’u, kiedy rynek prasy nie był tak różnorodny jak jest obecnie. Wśród czytelników starano się promować zachodnią kulturę, m.in.: sztukę nowoczesną, czy też najnowsze trendy modowe prosto z Paryża. Można powiedzieć, że czasopismo dawało Polakom możliwość zajrzenia do życia normalnych ludzi, których oczy nie były ciągle mydlone komunistyczną ideologią i tym jak to cudownie się żyje w bezklasowym społeczeństwie, w którym wszyscy jesteśmy sobie równi, a jabłoń sąsiada jest też naszą jabłonią. Co ciekawe, około 20% egzemplarzy rozchodziło się po za granicami kraju, głównie w ZSRR, ale także Stanów Zjednoczonych, a nawet Jamajce. Duże zainteresowanie było tłumaczone przez odbiorców przede wszystkim tym, że można było poznać coś, co w dotychczasowej rzeczywistości było niespecjalnie popularne.

„Dobre pismo robi się przeciwko czytelnikom, o stopień wyższe niż czytelnicy.

Oni się powoli podciągają i kochają swój tygodnik.“

- Marian Eile

Czasopismo nigdy nie było podporządkowany pod kategorię polityczną, jednak bardzo często publikowano w nim teksty, satyrę oraz karykatury, których treść niekoniecznie wpasowywała się w filozofię wspólnej jabłoni. Nawet w najtrudniejszych czasach starano się pisać o wszystkim, co zasługiwało w danym momencie na szczególną uwagę, jednocześnie nie sprzeciwiając się obecnej wtedy ideologii. Nie chciano, aby więź zza graniczną kulturą została zerwana, dlatego też ów pozycja pozyskała ogromne zaufanie ze strony czytelników.

Dobre dzieło czci twórcę.

Mówiąc o ‘’Przekroju’’, trudno nie wspomnieć o Marianie Eile, czyli osobie, dzięki której tygodnik znalazł się na sklepowych półkach. Dziennikarz nie tylko stworzył to pismo, ale również nadał mu unikalny charakter, z którego słynie po dziś dzień. Patrząc na jego liczne obrazy tworzone specyficzną dla niego techniką, nie można powiedzieć, że był on fanem powszechnych rozwiązań. Jego twórczość na pewno można scharakteryzować zamiłowaniem do absurdu i niesamowitym humorem, który był wykorzystywał w bardzo inteligentny, a przede wszystkim niebanalny sposób. Starał się uczyć innych dystansu do siebie oraz ciekawości wobec otaczającego nas świata. Eile to jedna z osób, która niepodważalnie przyczyniła się do znacznego rozwoju prasy, jak i grafiki w Polsce.

Ilustracje Mariana Eile. Archiwum czasopisma''Przekrój''.

Mówiąc o ‘’Przekroju’’, trudno nie wspomnieć o Marianie Eile, czyli osobie, dzięki której tygodnik znalazł Powojenna prasa raczej nie kładła dużej uwagi na swoją szatę graficzną. Ściany tekstu przeważnie zdobiły fotografie i wytłuszczone nagłówki, dlatego na tle innych pism to właśnie nietuzinkowe ilustracje wyróżniały ‘’Przekrój’’. Liczne rysunki satyryczne, drobne winietki i historyjki. Był to jeden z pierwszych ilustrowanych magazynów otwartych po wojnie. Po dłuższej przerwie, dzięki Mieczysławowi Bermanowi, fotomontaż wrócił do

łask, jednak dosyć krótko gościł w tygodniku Eilego, ponieważ dziennikarz szybko zaczął zauważać, że odszedł on już w zapomnienie i nie przyciąga uwagi, tak jak kiedyś, dlatego postawił na ilustracje. Zatrudnił wielu zdolnych grafików do przedstawiania socrealistycznych tematów w rozmaitej formie, dlatego ''Przekrój’’ to nie tylko oryginalna szata graficzna, ale również bogactwo drobnych treści, masa ramek, podziałów oraz innych nieszablonowych rozwiązań, które wyróżniają tą pozycję na tle innych. Takie działanie nie ma swojego źródła w estetyce, raczej było jedną z tych koniecznych rzeczy. W dzisiejszych czasach w redakcjach gazet nie uświadczymy problemu z tym, że mamy ściśle ograniczony nakład stron i treść artykułów nie może wykroczyć chociażby o jedną więcej. W dobie komunizmu, kiedy to papier toaletowy należał do towarów luksusowych, prasa również miała swoje ograniczenia. Nowych rubryk w tygodniku przybywało, a przydziału papieru ubywało, stąd też wzięło się maksymalne wykorzystanie przestrzeni strony.

Ilustracja Joanny Grochockiej.

Archiwum czasopisma''Przekrój''.

Sztuka nie ma wyglądać ładnie, ma sprawiać że coś poczujesz.

Marian Eile udowodnił nam, że mimo cenzury da się szerzyć poglądy, które niekoniecznie zgadzają się z rządzącym aparatem władzy. Po za szerzeniem wśród odbiorców zachodniej rzeczywistości, udało mu się również zaszczepić miłość do sztuki.

- Może i świat nie był kiedyś czarno-biały, tak jak przedstawiają to fotografie, jednak niełatwo było znaleźć inspirację do stworzenia czegoś kolorowego. Po ‘’Przekrój’’ sięgałam już od najmłodszych lat, jako dziecko fascynowały mnie te drobne ilustracje. Kto by pomyślał wtedy, że popchnie mnie to do tworzenia własnych grafik. – mówi informator x

W dzisiejszych czasach iskierkę, która nakłoni nas do kreowania, możemy znaleźć wszędzie, gdzie tylko spojrzymy. Nie ukrywajmy jednak, że Internet jest zdecydowanie najbogatszą kopalnią pomysłów. Kiedyś go nie było, kiedyś zaglądano do prasy, książek, albumów, kiedyś trzeba było się natrudzić, aby stworzyć coś nieszablonowego, co przyciągnie oko.